Palyatif Bakım ( Semptom Yönetimi ve Yaşam Sonu Bakım )
Palyatif bakım, yaşamı tehdit eden bir hastalığın tanısını almış hasta ve aileleri için acıyı önleme ve ortaya çıkan semptomları hafifletmeye odaklanan ve hastalık için özel bir bakım ile mümkün olan en iyi yaşam kalitesini destekleyen, disiplinlerarası bir süreçtir. Palyatif bakım hem bir bakım felsefesidir hem de bakım vermenin en üst düzeyde yapılanmış bir şeklidir.
Yaşam süresinin uzaması, kronik hastalıkların görülme oranlarının artması ve tanı ve tedavideki gelişmelere bağlı olarak palyatif bakıma gereksinimi olan birey sayısı gün geçtikçe artmaktadır.
Dünya Palyatif Bakım Birliği ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından dünyada palyatif bakıma gereksinimi olan 20 milyon kişinin olduğu bildirilmektedir. Ancak gereksinimleri olan bakımı alamayan hasta oranının da yüksek olduğu bildirilmektedir.
Palyatif bakım; fiziksel, entelektüel, duygusal, sosyal ve manevi gereksinimlerin hastanın otonomisini, bilgilendirme ve seçimlerini kolaylaştıracak şekilde hastalığın her aşamasında karşılanmasını sağlayan bir hizmettir.
Palyatif bakımda amaç; bireyin holistik bakım yaklaşımı ile değerlendirilerek içinde bulunduğu kültürel ve yerel değerleri, inanç ve uygulamalara duyarlı bir davranış ile bireyin fonksiyonel kapasitesinin restore edilmesi ve semptom kontrolü sağlanarak acının hafifletilmesi ve bireyin yaşam kalitesinin arttırılmasıdır.
Kaliteli palyatif bakım uygulamalarını içeren; zamanın etkin kullanımı, hasta merkezli bir bakım, yerel ve etkin bir bakım, ulaşılabilir ve eşit hizmetin verilmesi, bilgi ve kanıtların bakım ve tedavide kullanılması, hasta gereksinimlerini karşılama kaynaklarının doğru harcanmasını içeren altı amaç bulunmaktadır. Palyatif bakımda ekip çalışması önem taşımaktadır. Multidisipliner ekip hizmetinin sık kullanılmasına rağmen; interdisipliner ekip üyelerinin de etkin rolleri bulunmaktadır. Ekip üyeleri hastaya standartlar ve kanıtlar doğrultusunda bakım vermektedirler. Hastalara; hasta ve aile merkezli bakım; evde, hastanede ve toplumda verilmektedir.
Palyatif bakımda ağrı başta olmak üzere semptom kontrolünün sağlanması temel amaçlardan birisidir. Hastaya, tedaviye ve hastalığa bağlı olarak farklı semptomlar gelişmektedir. Bu semptomlar hastalık sürecinde, zaman zaman birden fazla semptomun görülmesi ile semptom kümeleri oluşmaktadır. Semptomların giderilmesinde kapsamlı bir tanılama, geçerlilik ve güvenilirliği kanıtlanmış araçlarla yapılmalı ve sonuçlara uygun bakım planlanmalıdır. Palyatif bakım alan hasta ve ailenin planlı olarak eğitilmesi onların öz yönetimi açısından önem taşımaktadır.
Palyatif bakım alma bir insanlık hakkıdır. Bu hakkın sisteme dahil olan ve olmayan, tüm gereksinimi olan bireylere eşit düzeyde verilmesinin sağlanması önem taşımaktadır.
Bu eser, konunun uzmanları tarafından kapsamlı bir şekilde ele alınmış olup üç bölümden oluşmaktadır.
I. Bölüm Palyatif Bakıma Ait Genel Bilgiler: Bu bölümde palyatif bakım ilkeleri, çok boyutlu hasta değerlendirmesi, palyatif bakımda kullanılan modeller, terapötik ilişki, etik, ileri direktifler, aile, cinsellik, umut/umutsuzluk ve palyatif sedasyon konuları yer almaktadır.
II. Bölüm Semptom Yönetimi: Bu bölümde palyatif bakım hastalarında görülebilen 33 semptom farklı yazarlar tarafından ele alınmıştır.
III. Bölümde ise; ölüm ve yaşam sonu bakım, kayıp ve yas süreci yer almaktadır.
Bu kitabın ortaya çıkmasında emeği geçen tüm yazarlara; kitabı yayına hazırlayan yayın koordinatörü Mehmet Ali Karaca’ya, Ankara Nobel Tıp Kitabevleri’ne ve kitabın basımını gerçekleştiren Neyir Matbaacılık’a; kapak tasarımını ve dizgiyi gerçekleştiren Şuayip Atak’a ve İzmir Nobel Tıp Kitabevi çalışanlarına teşekkür ederiz. Ayrıca, her zaman olduğu gibi bu projede de bizden desteklerini esirgemeyen ailemiz, eşlerimiz ve çocuklarımıza da teşekkürü bir borç biliriz.
Kitabın tüm palyatif bakım ekibine, öğrencilere ve hastalara yararlı olması dileği ile...